Cienie i światła

Honorowy patronat Prezydenta Republiki Francuskiej Jacques'a Chiraca oraz Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Aleksandra Kwaśniewskiego.

Na tę wyjątkową prezentację dziejów malarstwa francuskiego złożyło się 118 obrazów najwybitniejszych mistrzów, takich jak Georges de La Tour, Nicolas Poussin, Claude Le Lorrain, Charles Le Brun, François Boucher, Jean-Honoré Fragonard, Jean-Baptiste Siméon Chardin, Jean'a – Antoine Watteau, Jacques Louis David, Eugene Delacroix, Jean Auguste Dominique Ingres, Edgar Degas, Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Paul Cézanne, Paul Gauguin, Alfred Sisley, Pablo Picasso, Georges Braque i Balthus. Obrazy zostały wypożyczone z najbardziej znanych muzeów Francji, m.in. Luwru, Musée d'Orsay, Muzeum Picassa, czy Państwowego Muzeum Sztuki Nowoczesnej – Centrum Pompidou.

Zamierzeniem autorów wystawy było przedstawienie historii malarstwa francuskiego w perspektywie doświadczeń formalnych, podejmowanych ze światłem i cieniem w obrazie. Zagadnienie to fascynowało wielu artystów na przestrzeni ostatnich czterech wieków, począwszy od Georges'a de La Tour i Claude'a Le Lorrain, przez Barbizończyków i impresjonistów, aż do współczesności.
Początkowo malarze francuscy interesowali się głównie zjawiskiem silnego światłocienia, wywołanego przez ostre źródło światła, czy ruch powietrza. Później zaniechano na pewien czas tego rodzaju doświadczeń, a mistrzowie francuskiego klasycyzmu, o czym świadczą dzieła Nicolasa Poussina, wykazywali pewną nieufność do ostrego światła, głównie w trosce o klarowność kompozycji i harmonię barw. Również czołowi malarze XVIII wieku - Jean-Honoré Fragonarda, czy Françoisa Bouchera, zdradzali upodobanie do bardziej jednolitej tonacji świateł i cieni oraz jaśniejszej palety kolorów, mających oddawać pozorną swobodę epoki rokoka.
W XIX stuleciu następcy Eugene'a Delacroix poszukiwali środków, by odsłonić uczucia jednostki osamotnionej wobec natury, o której zdawał się zapominać człowiek żyjący w zurbanizowanym środowisku.
Impresjonizm, reprezentowany na wystawie przez dzieła Edgara Degasa, Claude'a Moneta, Alfreda Sisleya i Pierre'a-Auguste'a Renoira, to epoka gloryfikacji w malarstwie światła dziennego. Zwłaszcza Monet, zalewając światłem swoje obrazy, otwierał drogę do abstrakcjonizmu. Symboliści, przekraczając granice rzeczywistości, poprzez środki poetyckie wywarli z kolei wpływ na takich artystów, jak Pablo Picasso, czy później Jean Dubuffet.
Dziś nie mówi się o dziele pełnym światła, lecz o dziele inteligentnym, zastępując pojęcie światła pojęciem rozumu. Wędrówkę, którą zaproponowała wystawa, należało więc pojmować jako swoistą próbę prezentacji dziejów sztuki francuskiej, z całym bagażem jej braku jednoznaczności, co pozwala na bardzo różnorodne interpretacje zgromadzonych obrazów; zarówno tych uznawanych za dzieła najwyższej rangi, jak i mniej znanych. Chodzi też o przedstawienie współczesnej refleksji o sztuce oraz o interpretację jej najnowszych przemian.

Ta niezwykła ekspozycja stała się największym i najważniejszym wydarzeniem muzealnym w Polsce pierwszej dekady XXI w. Nieczęsto bowiem zdarza się, by dzieła tak wysokiej klasy i w tak dużej liczbie były eksponowane w naszym kraju.

Wystawa została zorganizowana przez Ministerstwo Kultury i Środków Przekazu Republiki Francuskiej, Ministerstwo Kultury Rzeczypospolitej Polskiej, Zamek Królewski w Warszawie i Stowarzyszenie Francuskich Muzeów Państwowych przy wsparciu Instytutu Francuskiego w Warszawie. Zanim zagoślciła w Zamku Królewskim w Warszawie, ekspozycja była prezentowana już w Budapeszcie, a po pokazie w Warszawie odwiedziła Bukareszt.

Wystawa była czynna na I piętrze Zamku Królewskiego: poniedziałki 11.00 – 16.00 (od 15.04. – do 1800), a od wtorku do niedzieli 11.00– 20.00.
Bilet normalny –  22 zł, ulgowy – 12 zł.

Georges de La Tour,
Święta Irena znajduje ciało św. Sebastiana (Saint Sebastien soigné par Irene),
Louvre, Paris

Renoir,
Gabriela z różą (Gabrielle a la rose),
Musee d'Orsay, Paris

Sebestian Stosskopf,
Koszyk ze szkłem (Corbeille de verres),
Strasbourg, musee de 'Euvre Notre Dame