Dziedzictwo kultury narodowej w konserwacji
Dziedzictwo kultury narodowej w konserwacji
Galeria Wystaw Czasowych – II piętro
4 maja – 14 czerwca 2009 r.
Galeria Wystaw Czasowych – II piętro
4 maja – 14 czerwca 2009 r.
Ekspozycja była prezentacją dorobku działającej od 30 lat warszawskiej Pracowni Konserwacji Dzieł Sztuki Małgorzaty i Wiesława Faberów, specjalizujących się w ratowaniu ruchomych obiektów zabytkowych.
Na wystawie przedstawiono odrestaurowane rękopisy, starodruki, grafiki, dokumenty i obrazy. Jedne w oryginale, inne na planszach. Obok obiektów zabytkowych zaprezentowane zostały także urządzenia naukowo-badawcze, wykorzystywane w pracy konserwatorskiej (m.in. tor wizyjny mikroskopii konserwatorskiej, urządzenie do uzupełniania ubytków papierowych, rentgenografia do dzieł sztuki, ekologiczna komora do dezynfekcji i dezynsekcji), zaprojektowane przez autora wystawy.
Wystawa przygotowana została pod kątem edukacyjnym dla młodzieży i kolekcjonerów. W każdą sobotę i niedzielę towarzyszyły jej warsztaty konserwatorskie (m.in. szycie książek, złocenie, mikroskopia konserwatorska) z pokazami dla zwiedzających.
Wystawa była czynna od 10.00 do 18.00 (ostatnie wejście o godz. 17.00), w niedziele – zwiedzanie bezpłatne od godz. 11.00 do 18.00. Bilety – w cenie 4 zł (normalny) i 3 zł (ulgowy).
rys. 1. Dziewczyna z koszem owoców Tiziano Vecelli (Tycjan) 1488 – 1576
obraz olejny – kopia wykonana w 1920 roku,
zniszczona podczas działań wojennych w 1945 roku.
Deformacja całej powierzchni z licznymi rozdarciami i ubytkami płótna,
zaatakowana koloniami pleśni i grzybów.
Stan przed konserwacją i po niej
obraz olejny – kopia wykonana w 1920 roku,
zniszczona podczas działań wojennych w 1945 roku.
Deformacja całej powierzchni z licznymi rozdarciami i ubytkami płótna,
zaatakowana koloniami pleśni i grzybów.
Stan przed konserwacją i po niej
A oto, jak o swojej pracy opowiadali autorzy wystawionych dzieł:
„Każdy obiekt wymaga indywidualnego podejścia i odrębnych zabiegów. Wybór określonego sposobu konserwacji jest możliwy często dopiero po przeprowadzeniu specjalistycznych badań, takich jak: mikrobiologiczne, chemiczne, fotograficzne. Badania mają na celu identyfikację użytych materiałów, określenie stopnia degradacji obiektu, techniki wykonania i opracowania właściwej metody. Dobra analiza dokumentu, umiejętne zastosowanie materiałów i właściwa technika, a do tego jeszcze zmysł estetyczny i cierpliwość w jego obróbce, stwarzają szanse na dobre zabezpieczenie każdego obiektu.
Zajmujemy się obiektami trudnymi, niejednokrotnie wyjątkowymi.
Zakonserwowaliśmy cenne dokumenty, dzieła i pamiątki kultury narodowej, znajdujące się w bibliotekach, archiwach i muzeach, między innymi takie jak:
Inkunabuły:
- Quadragesimale, Gritsch Johannes, 1486 r.
- Sermones dominicales super Evangelia et Epistolas, Hugo de Prato Florido, 1472 r.
- Vocabularius ex quo…, 1500 r.; Saliceto Guilhelmus …,1495 r.; Breitenbach Joannes…,1496 r.
- Summa Angelica de casibus conscientiae, Angelus Clavasio, 1491 r.
Rękopisy:
- Konstytucja 3 maja, oryginał ustaw sejmowych; ustawa zasadnicza uchwalona na Sejmie Czteroletnim, 1791r.
- Pieśń Legionów we Włoszech; Józef Wybicki, 1885 r.
- Statut Wielkiego Księcia Litewskiego, 1595 – 1603 r.
- Statut Łaskiego, egzemplarz królewski, 1506 r.
- Wyspy Jana Kochanowskiego, K.I. Gałczyński, wiersze
- Listy Marii Konopnickiej do matki z lat 1898 – 1918; (98 sztuk)
- Dokumenty podpisane przez króla Augusta III, 1744 r. i 1750 r.
- Uniwersał Zygmunta III Wazy, 1598 r.
- Dokumenty podpisane przez króla Zygmunta Augusta, 1563 r.
- Testament Hugona Kołłątaja
- Dokumenty podpisane przez papieża Aleksandra VI, 1492r.
„Każdy obiekt wymaga indywidualnego podejścia i odrębnych zabiegów. Wybór określonego sposobu konserwacji jest możliwy często dopiero po przeprowadzeniu specjalistycznych badań, takich jak: mikrobiologiczne, chemiczne, fotograficzne. Badania mają na celu identyfikację użytych materiałów, określenie stopnia degradacji obiektu, techniki wykonania i opracowania właściwej metody. Dobra analiza dokumentu, umiejętne zastosowanie materiałów i właściwa technika, a do tego jeszcze zmysł estetyczny i cierpliwość w jego obróbce, stwarzają szanse na dobre zabezpieczenie każdego obiektu.
Zajmujemy się obiektami trudnymi, niejednokrotnie wyjątkowymi.
Zakonserwowaliśmy cenne dokumenty, dzieła i pamiątki kultury narodowej, znajdujące się w bibliotekach, archiwach i muzeach, między innymi takie jak:
Inkunabuły:
- Quadragesimale, Gritsch Johannes, 1486 r.
- Sermones dominicales super Evangelia et Epistolas, Hugo de Prato Florido, 1472 r.
- Vocabularius ex quo…, 1500 r.; Saliceto Guilhelmus …,1495 r.; Breitenbach Joannes…,1496 r.
- Summa Angelica de casibus conscientiae, Angelus Clavasio, 1491 r.
Rękopisy:
- Konstytucja 3 maja, oryginał ustaw sejmowych; ustawa zasadnicza uchwalona na Sejmie Czteroletnim, 1791r.
- Pieśń Legionów we Włoszech; Józef Wybicki, 1885 r.
- Statut Wielkiego Księcia Litewskiego, 1595 – 1603 r.
- Statut Łaskiego, egzemplarz królewski, 1506 r.
- Wyspy Jana Kochanowskiego, K.I. Gałczyński, wiersze
- Listy Marii Konopnickiej do matki z lat 1898 – 1918; (98 sztuk)
- Dokumenty podpisane przez króla Augusta III, 1744 r. i 1750 r.
- Uniwersał Zygmunta III Wazy, 1598 r.
- Dokumenty podpisane przez króla Zygmunta Augusta, 1563 r.
- Testament Hugona Kołłątaja
- Dokumenty podpisane przez papieża Aleksandra VI, 1492r.
rys.2. Konserwacja dokumentów pergaminowych z pieczęciami woskowymi
Starodruki:
- Kalendarz Polski i Ruski na Rok Pański 1713 r.
- Na pogrzebie Stephana Wielkiego króla polskiego, H. Powodowski, 1588 r.
- Niepospolite ruszenie, J. Dzwonowski, 1621 r.
- Zbiór konstytucji i uchwał sejmu pod związkiem konfederacji w Warszawie…, 1791 r.
- Tractatus V naturalium, Allerti Argentardi, Morhardi, 1520 r.
- Praeludia, Rodolphius, 1580 r.
- Zbiór konstytucji sejmowych z lat 1637 – 1699
- In obitum Stephani I Regis Poloniae oratio, K. Warszewicki, 1587 r.
- Głos Jaśnie Wielmożnego Adama Rzewuskiego, posła…, 1786 r.
- Geometra polski, Stanisław Solski, 1683 r.
- Pomnożenie skarbów obojga narodów, 1791 r.
- Kalendarz Polski i Ruski na Rok Pański 1713 r.
- Na pogrzebie Stephana Wielkiego króla polskiego, H. Powodowski, 1588 r.
- Niepospolite ruszenie, J. Dzwonowski, 1621 r.
- Zbiór konstytucji i uchwał sejmu pod związkiem konfederacji w Warszawie…, 1791 r.
- Tractatus V naturalium, Allerti Argentardi, Morhardi, 1520 r.
- Praeludia, Rodolphius, 1580 r.
- Zbiór konstytucji sejmowych z lat 1637 – 1699
- In obitum Stephani I Regis Poloniae oratio, K. Warszewicki, 1587 r.
- Głos Jaśnie Wielmożnego Adama Rzewuskiego, posła…, 1786 r.
- Geometra polski, Stanisław Solski, 1683 r.
- Pomnożenie skarbów obojga narodów, 1791 r.
- Kwiaty koron kólewskich nieśmiertelne albo Pamięć Monarchy Zygmunta III króla polskiego..., 1632 r.
- Myśli o mądrych uwagach, naganiających niezawodny sposób utrzymania Seymow, 1764 Dokumenty pergaminowe z pieczęciami:
- Senatorowie stwierdzają wybór Jana Kazimierza na króla polskiego, Prymas Maciej Łubieński, 1648 r.
- Konfederacja warszawska, uchwała podjęta na sejmie konwokacyjnym …, 1573 r.
- Akt Unii Lubelskiej z 1 lipca 1569 r.
- Akt elekcji arcyksięcia Maksymiliana, 1587 r.
- Dokument Jana Kazimierza
- Dokument erekcyjny Związku Pruskiego, 1440 r.
- Wielopieczętny dokument pergaminowy z Bitwy pod Grunwaldem, 1410 r.
- Mandat króla Władysława IV skierowany do władz miejskich Sokala…, 1636 r.,
Globusy, atlasy, mapy:
- Najstarsze globusy pochodzące ze zbiorów UJ i Muzeum w Lublinie, oddział W. Pola.
- Globus Ziemi, Gerard Mercator, 1541 r.
- Globus Ziemi, Willem J. Blaeuw, 1640 r.
- Globus Ziemi, Dietrich Reimer, 1879 r.
- Atlas: Carte de la Pologne…, 1772 r.
- Mapa topograficzna Moraw, 1627 r.
- Mapa Die Königl. Polnische u. Preussische Hanse…, 1739 r.
- Mapa Królestwa Polskiego, 1912 r.
- Mapa wyników wyborów do parlamentu Rzeszy Niemieckiej, 1907 r.
- Akt Unii Lubelskiej z 1 lipca 1569 r.
- Akt elekcji arcyksięcia Maksymiliana, 1587 r.
- Dokument Jana Kazimierza
- Dokument erekcyjny Związku Pruskiego, 1440 r.
- Wielopieczętny dokument pergaminowy z Bitwy pod Grunwaldem, 1410 r.
- Mandat króla Władysława IV skierowany do władz miejskich Sokala…, 1636 r.,
Globusy, atlasy, mapy:
- Najstarsze globusy pochodzące ze zbiorów UJ i Muzeum w Lublinie, oddział W. Pola.
- Globus Ziemi, Gerard Mercator, 1541 r.
- Globus Ziemi, Willem J. Blaeuw, 1640 r.
- Globus Ziemi, Dietrich Reimer, 1879 r.
- Atlas: Carte de la Pologne…, 1772 r.
- Mapa topograficzna Moraw, 1627 r.
- Mapa Die Königl. Polnische u. Preussische Hanse…, 1739 r.
- Mapa Królestwa Polskiego, 1912 r.
- Mapa wyników wyborów do parlamentu Rzeszy Niemieckiej, 1907 r.
rys.3. Przykłady naprawy konstrukcji kuli globusa
Akwarele:
- Twórczość S. Prauss, 1900 r. (33 szt.)
- Jeździec, Juliusz Kossak
- Twórczość Antoniego Uniechowskiego (30 szt.)
- Twórczość Mieczysława Kościelniaka (98 szt.)
- Pejzaż, Józef Rapacki, 1903 r.
- Prace obozowe W. Siwka, 1950 r.(25 szt.); F. Reisza (28 szt.)
- Konie, Piotr Michałowski
- Widoki okolic Warszawy, Zygmunt Vogel
Grafiki:
- Panorama amfiteatru w Weronie, F. Masieri, 1744 r.
- Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego, G. Murray, 1795 r.
- Portret Tadeusza Rejtana, wg F. Smuglewicza, 1840 r.
- Pomnik wzniesiony dla upamiętnienia tragicznego pożaru, Londyn 1666 r.
- Cesarz Leopold I i Jan III Sobieski na tle bitwy pod Wiedniem, XVII w.
- Orzeł Biały w koronie, 1919 r.
- Portret Adama Czartoryskiego, 1861 r.
- Brama triumfalna w Gdańsku na cześć Ludwiki Marii, W. Hondius, 1646 r.
- Karykatury: Gabinet Wincentego Witosa, Z. Skwirczyński, 1920 r.
- Widoki Zamku Wilanowskiego – 49 litografii, W. Kasprzycki, 1833 r.
Fotografie:
- Odsłonięcie pomnika A. Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu, 1898 r.
- Rodzina Karczewskich, Wilno, 1903 r.
- Karty rejestracyjne Towarzystwa Ochrony Zdrowia, 1946 r. (256 szt.)
- Dokumenty dotyczące lekarza SS C.Clauberga (56 szt.)
- Album rodziny Mickiewiczów z lat 1855 – 1936 r.
- Album ze zdjęciami nr 4 z obozu zagłady (95 szt.)
- Ukrzyżowanie Chrystusa wg Albrechta Dürera
Pastele:
- Portret gen. De Beaurain, Stanisław Witkiewicz
- Portret Stanisława Gierata, M. Niewiadomska
- W sali muzycznej, M. Kościelniak
- Prace Teodora Axentowicza, m.in. Portret kobiety
- Prace Wyspiańskiego
- Prace z kolekcji malarstwa M. Łady-Maciągowej (40 szt.)
- Twórczość S. Prauss, 1900 r. (33 szt.)
- Jeździec, Juliusz Kossak
- Twórczość Antoniego Uniechowskiego (30 szt.)
- Twórczość Mieczysława Kościelniaka (98 szt.)
- Pejzaż, Józef Rapacki, 1903 r.
- Prace obozowe W. Siwka, 1950 r.(25 szt.); F. Reisza (28 szt.)
- Konie, Piotr Michałowski
- Widoki okolic Warszawy, Zygmunt Vogel
Grafiki:
- Panorama amfiteatru w Weronie, F. Masieri, 1744 r.
- Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego, G. Murray, 1795 r.
- Portret Tadeusza Rejtana, wg F. Smuglewicza, 1840 r.
- Pomnik wzniesiony dla upamiętnienia tragicznego pożaru, Londyn 1666 r.
- Cesarz Leopold I i Jan III Sobieski na tle bitwy pod Wiedniem, XVII w.
- Orzeł Biały w koronie, 1919 r.
- Portret Adama Czartoryskiego, 1861 r.
- Brama triumfalna w Gdańsku na cześć Ludwiki Marii, W. Hondius, 1646 r.
- Karykatury: Gabinet Wincentego Witosa, Z. Skwirczyński, 1920 r.
- Widoki Zamku Wilanowskiego – 49 litografii, W. Kasprzycki, 1833 r.
Fotografie:
- Odsłonięcie pomnika A. Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu, 1898 r.
- Rodzina Karczewskich, Wilno, 1903 r.
- Karty rejestracyjne Towarzystwa Ochrony Zdrowia, 1946 r. (256 szt.)
- Dokumenty dotyczące lekarza SS C.Clauberga (56 szt.)
- Album rodziny Mickiewiczów z lat 1855 – 1936 r.
- Album ze zdjęciami nr 4 z obozu zagłady (95 szt.)
- Ukrzyżowanie Chrystusa wg Albrechta Dürera
Pastele:
- Portret gen. De Beaurain, Stanisław Witkiewicz
- Portret Stanisława Gierata, M. Niewiadomska
- W sali muzycznej, M. Kościelniak
- Prace Teodora Axentowicza, m.in. Portret kobiety
- Prace Wyspiańskiego
- Prace z kolekcji malarstwa M. Łady-Maciągowej (40 szt.)
oraz wiele obrazów olejnych, rysunków, plakatów, dyplomów, listów, druków
Rysunek wykonany kredką na kartonie, wymiary: 63cm x 48cm
Obiekt niekierunkowy, zwinięty w rulon uległ wielokrotnym pęknięciom.
Pracownia prowadzi badania naukowe związane z nowymi metodami konserwacji. Opracowaliśmy nowe metody konserwacji papieru i pergaminu, m. in.: metodę usuwania taśm klejących, rdzy, przebarwień papieru z dokumentów rękopiśmiennych.
Uzupełnienie zniszczonego dokumentu papierowego metodą manualną (papierem i klajstrem) trwa kilka godzin. Uzupełnienie ubytków z zastosowaniem nowej technologii za pomocą maszyny i płynnej masy papierniczej trwa kilka minut. Jest to technologia w 100% odwracalna i nie niszczy dokumentów.
Do prowadzonych prac konserwatorskich niejednokrotnie zostały opracowane i wprowadzone nowe technologie i rozwiązania naukowe. Potrzeba ich zastosowania doprowadziła nas do zaprojektowania innowacji i wykonania urządzeń rozwiązujących wiele problemów w konserwacji.
W roku 1989 roku została otwarta wystawa w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie pod tytułem Maszyny, przyrządy i narzędzia dla konserwacji i introligatorstwa artystycznego. Od tego czasu na rynku zawodowym zaczęliśmy pokazywać wiele nowych opracowań technologicznych i konstrukcyjnych sprzętu, przeznaczonego do prac konserwatorskich.
Urządzenia naukowo-badawcze to nazwa firmy autorów wystawy, którzy obok konserwacji zajmują się projektowaniem, opracowywaniem i konstruowaniem nowych urządzeń na potrzeby konserwatorskie. Wiele z nich zostało opatrzonych świadectwami patentowymi.
Zaprojektowaliśmy nowe, udoskonalone urządzenie do uzupełniania ubytków płynną masą papierniczą. Poprawiło ono jakość wykonywanych prac i zwiększyło znacznie ilość konserwowanych obiektów.
Do celów muzealnych wykonaliśmy nowoczesną maszynę, przy pomocy której w sposób kontrolowany można konserwować obiekty wielkoformatowe, takie jak: malarstwo olejne na podłożu papierowym, pastele, akwarele i inne trudne obiekty zabytkowe.
Nasza pracownia, współpracując z partnerami z innych branż, stworzyła m.in. „system mikroskopii konserwatorskiej”, która to umożliwia szybką i pewną ekspertyzę obiektów zabytkowych. Zestaw posiada urządzenie do rejestracji zapisu obrazu fotografii cyfrowej.
W 2007 roku przeprowadziliśmy na naszych urządzeniach badania naukowe na Ukrainie, w kompleksie zabytkowym Sofii Kijowskiej. Wykonane w Kijowie badania umożliwiły podjęcie właściwych decyzji konserwatorskich przez Międzynarodową Komisję Konserwatorską.
Uzupełnienie zniszczonego dokumentu papierowego metodą manualną (papierem i klajstrem) trwa kilka godzin. Uzupełnienie ubytków z zastosowaniem nowej technologii za pomocą maszyny i płynnej masy papierniczej trwa kilka minut. Jest to technologia w 100% odwracalna i nie niszczy dokumentów.
Do prowadzonych prac konserwatorskich niejednokrotnie zostały opracowane i wprowadzone nowe technologie i rozwiązania naukowe. Potrzeba ich zastosowania doprowadziła nas do zaprojektowania innowacji i wykonania urządzeń rozwiązujących wiele problemów w konserwacji.
W roku 1989 roku została otwarta wystawa w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie pod tytułem Maszyny, przyrządy i narzędzia dla konserwacji i introligatorstwa artystycznego. Od tego czasu na rynku zawodowym zaczęliśmy pokazywać wiele nowych opracowań technologicznych i konstrukcyjnych sprzętu, przeznaczonego do prac konserwatorskich.
Urządzenia naukowo-badawcze to nazwa firmy autorów wystawy, którzy obok konserwacji zajmują się projektowaniem, opracowywaniem i konstruowaniem nowych urządzeń na potrzeby konserwatorskie. Wiele z nich zostało opatrzonych świadectwami patentowymi.
Zaprojektowaliśmy nowe, udoskonalone urządzenie do uzupełniania ubytków płynną masą papierniczą. Poprawiło ono jakość wykonywanych prac i zwiększyło znacznie ilość konserwowanych obiektów.
Do celów muzealnych wykonaliśmy nowoczesną maszynę, przy pomocy której w sposób kontrolowany można konserwować obiekty wielkoformatowe, takie jak: malarstwo olejne na podłożu papierowym, pastele, akwarele i inne trudne obiekty zabytkowe.
Nasza pracownia, współpracując z partnerami z innych branż, stworzyła m.in. „system mikroskopii konserwatorskiej”, która to umożliwia szybką i pewną ekspertyzę obiektów zabytkowych. Zestaw posiada urządzenie do rejestracji zapisu obrazu fotografii cyfrowej.
W 2007 roku przeprowadziliśmy na naszych urządzeniach badania naukowe na Ukrainie, w kompleksie zabytkowym Sofii Kijowskiej. Wykonane w Kijowie badania umożliwiły podjęcie właściwych decyzji konserwatorskich przez Międzynarodową Komisję Konserwatorską.
W 2008 roku zakończono prace przy projekcie rentgenografii przenośnej – cyfrowej. Urządzenie to pozwoli na bezpieczną pracę w terenie i obniży znacznie koszty oraz poprawi jakość wykonywanych prac konserwatorskich.
rys. 5. Obrazy olejne: "Scena cyrkowa", autor: Stanisław Prauss
"Kobieta w czarnym kapeluszu", autor: Stanisław Prauss
Wystawy:
1985 r. Dzieło sztuki w konserwacji – Archiwum Akt Dawnych w Warszawie
1989 r. Maszyny, przyrządy i narzędzia dla konserwacji i introligatorstwa artystycznego – Archiwum Akt Dawnych w Warszawie
1995 r. Prace konserwatorskie w wystawie „Zbiory Specjalne” – Biblioteka Główna Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
2001r. Książka ocalona – Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy, Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego
2002 r. Dzieło sztuki w konserwacji – Archiwum Akt Dawnych w Warszawie
2002 r. Piękno ocalone – Muzeum Zamek w Łańcucie
2002 r. Dzieło sztuki w konserwacji – Muzeum Narodowe we Lwowie
2003 r. Wystawa na Międzynarodowej Konferencji w Dusznikach Zdroju
2007 r. Udział w Międzynarodowym Badaniu Sofii Kijowskiej w Kijowie
2008 r. Wystawa poświęcona konserwacji zbiorów Biblioteki Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego w Białymstoku
2008 r. Wystawa „Dobra Kultury Braci Kapucynów w konserwacji” w Zakroczymiu
1985 r. Dzieło sztuki w konserwacji – Archiwum Akt Dawnych w Warszawie
1989 r. Maszyny, przyrządy i narzędzia dla konserwacji i introligatorstwa artystycznego – Archiwum Akt Dawnych w Warszawie
1995 r. Prace konserwatorskie w wystawie „Zbiory Specjalne” – Biblioteka Główna Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
2001r. Książka ocalona – Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy, Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego
2002 r. Dzieło sztuki w konserwacji – Archiwum Akt Dawnych w Warszawie
2002 r. Piękno ocalone – Muzeum Zamek w Łańcucie
2002 r. Dzieło sztuki w konserwacji – Muzeum Narodowe we Lwowie
2003 r. Wystawa na Międzynarodowej Konferencji w Dusznikach Zdroju
2007 r. Udział w Międzynarodowym Badaniu Sofii Kijowskiej w Kijowie
2008 r. Wystawa poświęcona konserwacji zbiorów Biblioteki Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego w Białymstoku
2008 r. Wystawa „Dobra Kultury Braci Kapucynów w konserwacji” w Zakroczymiu